Doe eens lekker gek!

Onlangs verschenen artikelen in de media over het percentage jongeren dat het vwo volgt. De percentages waren per provincie berekend. De provincie Groningen scoorde laag. Wil dat zeggen dat kinderen in andere provincies slimmer zijn? Ik geloof er geen barst van. Het betekent wel dat Groningse kinderen minder kans hebben om op het vwo terecht te komen. Ongelijkheid op basis van afkomst, zou je zeggen. Maar wat is de oorzaak? Uit een onderzoek in onze provincie bleek dat basisschoolleraren in Groningen hun leerlingen vaak een lager schooladvies geven. Onderadviseren, heet dat. Wat is de reden dat ze zo voorzichtig adviseren? Het zou te maken kunnen hebben met onze volksaard die zegt: ‘Doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg’.

De toekomstvisie van onze nieuwe gemeente heeft de titel ‘Ruimte!’ gekregen. Eén van de betekenissen die ik aan de titel zou willen geven is dat we het lef hebben om buiten de kaders van ‘Doe maar gewoon’ te treden. In de toekomstvisie ‘Ruimte!’ wordt dat als volgt verwoord: ‘Je dromen waarmaken vraagt om eigen inzet, moed, durf en lef’. Hier spreekt iets anders uit dan ‘Doe maar gewoon’, hier staat ‘Doe eens gek’. Ik veronderstel dat het laatste voor een goede toekomst van Het Hogeland gewenst is.

Hoewel de toekomst moeilijk te voorspellen is, zie je toch een aantal demografische trends, die belangrijk zijn. Al enige jaren trekt de hoger opgeleide jeugd weg uit onze regio en vestigt zich in de stad Groningen of verder weg gelegen steden om er te gaan studeren. Velen blijven er na hun studie hangen. Als ze een gezin stichten komt een deel van hen weer terug en vestigt zich in goed bereikbare plaatsen. In veel gevallen blijven de ‘terugkeerders’ in de luwte van de stad wonen.

Een andere ontwikkeling die een rol speelt is de toenemende vergrijzing en ontgroening. Er komen meer ouderen en minder jongeren. De betekenis voor verder van Groningen gelegen delen is groot. Het werk is er wel, maar de arbeidskrachten niet. De regio komt in een concurrentiepositie met Stad om de jonge en goed opgeleide arbeidskrachten. Onze positie lijkt niet gunstig. De grote problemen die delen van Groningen nu al hebben met de werving van huisartsen en hoger opgeleide verpleegkundigen stemmen mij niet vrolijk. De vraag is of we in staat zijn om de kwaliteit van de zorg overeind te houden. Maar beperkt het zich wel tot de zorg? Krijgen het onderwijs en de gemeentelijke organisatie ook niet met een dergelijk tekort te maken? Moeten we ons ook in die sectoren zorgen maken om het vinden van voldoende goed opgeleid personeel?

De zorg, het onderwijs en de gemeente zullen alles uit de kast moeten halen om jonge mensen te verleiden naar het Hogeland te komen. Ze zullen aantrekkelijke werkgevers moeten zijn en zich daar op moeten bezinnen.

Voor de gemeente houdt het echter niet op bij goed werkgeverschap. Om de slag om jonge, goed opgeleide mensen te winnen, zal ook het woon- en leefklimaat concurrerend moeten zijn met Stad en andere regio’s, zoals de zuidkant van Groningen. Er ligt een grote uitdaging voor onze nieuwe gemeente. Dat vraagt het lef om te veranderen en te vernieuwen en daar past geen houding bij van ‘Doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg’.

De discussie rond de hoogte van het werelderfgoedcentrum toont ook het spanningsveld dat bestaat tussen ‘doe maar gewoon’ en ‘doe eens lekker gek’. Een aantal natuurorganisaties wil dat het toekomstige centrum niet uittorent boven de sluizen van Lauwersoog. Ik heb daar echter geen moeite mee. In navolging van mijn wethouder Mariette de Visser zeg ik: ‘Wij gaan voor een goed plan van een goede architect’. Als het nieuwe ontwerp boven de sluizen uitsteekt, dan drukken we daarmee uit dat Het Hogeland zich wil verheffen boven de middelmaat. De onderwijsloopbanen van onze kinderen zijn gebaat bij ambitie en hoge verwachtingen. Voor onze regio is het niet anders. We moeten af en toe onze nek durven uitsteken.